Suïcidaliteit: signaleren en interveniëren

Geslaagde suïcides zijn het spreekwoordelijke topje van de ijsberg: op jaarbasis zijn er honderdduizenden mensen die aan suïcide denken en tienduizenden die suïcidepogingen doen. Dit vraagt veelvuldig inzet van onder meer huisarts, SEH en crisisdienst GGZ. Inherent aan pogingen is onmiddellijke (lichamelijke) schade en direct lijden bij wie de pogingen doen, bij naasten en bij andere betrokkenen. Onderzoek wijst uit dat nagenoeg alle mensen die zich suïcideren of een poging daartoe doen, kort daarvoor hulpverleningscontacten hebben gehad. Zij hebben zich daarin niet altijd expliciet uitgesproken, maar ook blijkt dat hulpverleners (ook huisartsen) niet altijd doordringen tot de ernst van de situatie. Professionals kunnen huiverig zijn het thema aan te kaarten. Onderzoek toont juist een preventieve werking van directe communicatie over zelfdodingsoverwegingen. De patiënt waardeert de tegemoetkoming bij zijn aarzeling of schaamte.

In beide gevallen kan sprake zijn van inadequate zorg. In het eerste geval wordt de patiënt mogelijk niet over zijn schroom geholpen. Hij blijft zitten met zijn suïcidaliteit, wat zijn gevoel van uitzichtloosheid kan versterken. In het tweede geval kan onnodig een zwaardere vorm van zorg worden ingezet of een vorm van zorg die niet bij de patiënt aansluit (hij zou bijvoorbeeld liever bij de vertrouwde huisartsenpraktijk blijven). Gemeenschappelijk in beide gevallen is dat de huisarts de mogelijkheden binnen de huisartsenpraktijk en die van de patiënt zelf lijkt te onderschatten.

Deze cursus voegt kennis en vaardigheden toe, maar bovenal is er een appel op aanwezige kwaliteiten van huisartsen, juist om genoemde risico’s te vermijden. Het aanwenden van vakbekwaamheid, gezond verstand en zelfvertrouwen zal daartoe in hoge mate bijdragen. Wellicht is er vraag naar enig stoutmoedig gedrag: niet schromen te interveniëren.