Veilig gebruik van medicijnen bij nierfunctiestoornissen

Naar schatting hebben 2 miljoen mensen in Nederland (12% van de bevolking) chronische nierschade, maar zo’n 40% hiervan weet dit niet. Schade aan de nieren is niet alleen een risicofactor voor nierfalen maar ook voor hart- en vaatziekten. Het ontstaan van chronische nierschade gaat meestal ongemerkt. Vaak ontstaan klachten namelijk pas als de nierfunctie daalt tot onder de 30 procent. Maar chronische nierschade is onherstelbaar. Verergering van de nierschade kan wel worden voorkomen. Vroege opsporing en behandeling is dus van groot belang.

Patiënten met een verhoogd risico op nierschade zijn:

• patiënten met diabetes mellitus (DM)
• patiënten met hypertensie
• patiënten met hart- en vaatziekten

Heel veel medicijnen worden (deels) uitgescheiden door de nieren. Een verminderde nierwerking kan dus van invloed zijn op de werking van het medicijn, maar kan ook (extra) bijwerkingen veroorzaken. Dit is ook de reden dat het zo belangrijk is dat een apotheek in bepaalde gevallen op de hoogte is van de nierfunctie van een patiënt.

Nierfunctiewaarden en andere laboratoriumwaarden helpen apothekers om het gebruik van medicijnen beter af te stemmen op het individu. Dit kan leiden tot minder bijwerkingen en veiliger gebruik van medicijnen.

Op steeds meer plaatsen wordt er tussen artsen, laboratoria en apothekers informatie gedeeld om de medicatiebewaking bij nierfunctiestoornissen te verbeteren. Met behulp van de Medisch Farmaceutische beslisregels kan de medicatiebewaking verder worden verbeterd.

Bij het signaleren van de contra-indicatie nierinsufficiëntie vervul je als apothekersassistent een belangrijke functie. In de meeste gevallen ben jij namelijk degene die als eerste het recept behandelt. Om meldingen met betrekking tot een verminderde nierfunctie op een correcte manier af te kunnen handelen, wordt in deze cursus de theorie uitgelegd aan de hand van voorbeelden en veel voorkomende praktijksituaties. Er wordt stilgestaan bij de functie van de nieren en daarbij worden ook de oorzaken en gevolgen van een verminderde nierfunctie besproken. In het kort gaan we in op medicatie die bij klachten ten gevolge van chronische nierinsufficiëntie wordt gebruikt. De nadruk ligt natuurlijk op medicatie waarbij een dosisaanpassing nodig is in geval van een verminderde nierfunctie. Uiteraard is de apotheker verantwoordelijk voor het nemen van de verschillende beslissingen. Deze moet dus ook betrokken worden bij het afhandelen van de verschillende medicatiebewakingssignalen.