Hartfalen is een complex ziektebeeld dat gekenmerkt wordt door een tekortschieten van de functie van het hart. Hartfalen is geen ziekte, maar een syndroom: een verzameling van klinische symptomen. Zowel de knijpkracht als de relaxatie van het hart kunnen zijn aangedaan. Men spreekt dan respectievelijk van hartfalen met verminderde ejectiefractie (HFrEF) of hartfalen met behouden ejectiefractie (HFpEF).

Bij hartfalen zet het lichaam een aantal neurohumorale compensatiemechanismen in gang om de circulatie op peil te houden. Deze compensatiemechanismen werken op de lange termijn echter averechts. De medicatie bij hartfalen is er dan ook grotendeels op gericht om de schadelijke effecten van deze compensatiemechanismen tegen te gaan.

Medicamenteuze behandeling geeft bij veel patiënten gelukkig een belangrijke verbetering van klachten en prognose. Desondanks is de prognose van hartfalen nog altijd slecht. Gezien de ernst van de ziekte wordt er veel onderzoek gedaan naar nieuwere en betere medicamenteuze behandelingsmogelijkheden.

Hartfalen wordt beschouwd als een lastig klinisch onderwerp. Dat is begrijpelijk gezien de complexiteit van dit syndroom, maar zodra u inzicht heeft in de compensatiesystemen volgt de werking van de medicatie eigenlijk logischerwijs. Daarom zal in deze cursus uitgebreid worden stilgestaan bij de pathofysiologie van hartfalen en de medicamenteuze behandeling van patiënten met chronisch hartfalen anno 2023.